زهره کهندل/

جشنواره بین‌المللی فیلم «جامعه ایمن» در دومین دوره برگزاری خود، میزبان 1200 فیلم بود که از آن میان 900 فیلم مرتبط با موضوع جشنواره به مرحله داوری راه یافتند و 45 فیلم در مرحله نهایی داوری شدند تا عصر امروز، آثار برگزیده در اختتامیه جشنواره معرفی شوند.

کریمی راهجردی، دبیر جشنواره بین‌المللی فیلم «جامعه ایمن» در نشست خبری این جشنواره که با حضور خبرنگاران و عوامل اجرایی جشنواره در پردیس سینمایی هویزه مشهد برگزار شد، با بیان اینکه جشنواره فیلم «جامعه ایمن» دارای بخش‌های مختلفی است که یکی از آن‌ها فیلم کوتاه است، گفت: سازمان شبکه آسیایی جامعه ایمن تلاش داشته تا خطرات و چالش‌های پیش روی جوامع را مورد پایش و ارزیابی قرار دهد و ضمن فرهنگسازی به مردم آموزش دهد که در حین خطر چه واکنشی داشته باشند. تحقیقات نشان می‌دهد هر بار در هر نقطه‌ای از دنیا که ایمنی مردم به خطر می‌افتد از مشکلات آن‌ها کم نمی‌شود شاید دلیلش این است که مردم به فرهنگسازی باور ندارند.

وی مخاطبان این جشنواره را مردم و مسئولان دانست و افزود: نمونه‌اش اینکه مردم در مسیر سیلاب سلفی می‌گیرند یا زمانی که به آن‌ها هشدار تخلیه داده می‌شود از خانه‌هایشان بیرون نمی‌روند. دولت ژاپن اعلام کرده بود در سونامی چند سال پیش با توجه به هشدارهای حضوری و خانه به خانه برای تخلیه ولی 85 درصد مردم حاضر به ترک خانه‌هایشان نشدند. نمونه مشابه آن را در حادثه سیل لرستان و گلستان هم شاهد بودیم که به مردم برای تخلیه خانه‌هایشان بارها هشدار داده شد و عده‌ای آن را جدی نگرفتند. این موارد ضرورت فرهنگسازی را پر رنگ می‌کند و یکی از ابزار مهم و مؤثر در فرهنگسازی، ابزار تصویر و سینماست.

وی با اشاره به اعلام فراخوان این دوره از جشنواره از دی ماه سال 96،خاطرنشان کرد: این جشنواره پذیرای آثاری از 51 کشور جهان بوده است که در سه بخش مستند، داستانی و انیمیشن به دست ما رسیده که از میان آثار، سهم مستند بیشتر و سهم انیمیشن کمتر بوده است. با توجه به اینکه تعداد آثار رسیده بسیار زیاد بود، قرار شد که در هر بخش 15 فیلم انتخاب شده و به مرحله نهایی داوری راه یابد تا داوری روی 45 فیلم انجام شود.

به گفته دبیر جشنواره، تعداد آثار رسیده این دوره نسبت به دوره قبل تقریباً دو برابر شده است. با توجه به اینکه فیلم‌های خارجی در دوره اول بیشتر از کشورهای شرق آسیا بود، امسال بیشترین حجم آثار رسیده از کشورهای آمریکای لاتین و کشورهای اروپایی بود و داورانی از صربستان و روسیه هم گروه داوران ایرانی را در ارزیابی آثار همراهی کردند.

راهجردی یادآور شد: با توجه به اینکه این جشنواره در ذیل جشنواره جامعه ایمن است، آثار برگزیده دور اول جشنواره در کنفرانسی که در صربستان برگزار شد به نمایش درآمد و امیدواریم آثار برگزیده این دوره نیز در کنفرانسی که در سال 2020 در کره جنوبی برگزار می‌شود، به نمایش درآید.

* نگرش فرهنگی قوی‌تر از نگرش سازه‌ای

دکتر عزیزی، رئیس سازمان جشنواره‌های بین‌المللی «جامعه ایمن» نیز با اشاره به پیشینه این جشنواره گفت: شبکه جامعه ایمن یک سازمان بین‌المللی زیر نظر سازمان جهانی بهداشت است. ایده جشنواره فیلم کوتاه جامعه ایمن از سال 95 و در مشهد داده شد تا شاهد مشارکت همه جانبه شهروندان و انتقال مفاهیم ایمنی توسط هنرمندان باشیم.

وی با بیان اینکه این جشنواره‌ به صورت دو سالانه برگزار می‌شود، خاطرنشان کرد: این جشنواره بخش‌های مختلفی دارد که علاوه بر فیلم کوتاه، دومین جشنواره کاریکاتور دی ماه سال گذشته برگزار شد و نخستین جشنواره دانش‌آموزی با محور شعر، خاطره و داستان هم به پایان رسید.

او با تأکید بر اینکه بعد از اختتامیه دومین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه جامعه ایمن، قرار است فیلم‌های برگزیده در فرهنگسراهای سطح شهر نمایش داده شود، افزود: یکی از مهم‌ترین جوامع هدف این جشنواره، شهروندان هستند. ضمن اینکه در سال تحصیلی اکران ویژه برای دانش‌آموزان را خواهیم داشت.

وی با بیان اینکه دبیرخانه جشنواره فیلم کوتاه جامعه ایمن در مشهد مستقر است، اظهار داشت: بنا داریم از فیلمسازان مشهدی برای ساخت فیلم‌های 100 ثانیه‌ای حمایت کنیم. از سال آینده نیز جشنواره رشد به عنوان یکی از جشنواره‌های‌ جانبی این جشنواره‌ خواهد بود.

عزیزی گفت: متأسفانه پس از نخستین دوره برگزاری این جشنواره برای نمایش فیلم‌ها در دستگاه‌های مسئول مرتبط با ایمنی، استقبالی صورت نگرفت و گاهی مقاومت هم وجود داشت در حالی که به عنوان یک کارشناس بحران معتقدم در حوزه ایمنی، نگرش فرهنگی بسیار قوی‌تر از نگرش سازه‌ای است در حالی که همت برای کار فرهنگی در بین سازمان‌های مسئول مدیریت بحران و ایمنی وجود ندارد.

* سینما، مؤثر در پیشگیری از بحران

حبیب ایل بیگی، قائم مقام بنیاد سینمایی فارابی نیز با بیان اینکه موضوع فرهنگ ایمنی در بطن جامعه باید شکل بگیرد و معلمان جزو نخستین کسانی هستند که می‌توانند بچه‌ها را با فرهنگ ایمنی آشنا کنند، خاطرنشان کرد: موضوع جامعه ایمن، موضوعی فرهنگی است و یکی از مؤثرترین راه‌های فرهنگی استفاده از ابزار تصویر است، فیلم‌های سینمایی می‌توانند تأثیر فرهنگی مثبتی در پیشگیری از بحران داشته باشند.

به باور وی برپایی این جشنواره، کار درستی بود که خیلی دیر اتفاق افتاد. وی افزود: امروز نتایج ضعف در فرهنگسازی را در حوادث اخیر شاهد هستیم، با توجه به اخطارهای فراوانی که پیش از وقوع حوادث به مردم داده می‌شود ولی عده‌ای همچنان جان خود و دیگران را به خطر می‌اندازند درحالی که با فرهنگ‌سازی می‌توان از میزان خسارات و تلفات حوادث کم کرد.

ایل بیگی اظهار داشت: بنیاد سینمایی فارابی به عنوان بخشی از بدنه سینمایی کشور همان طور که برای برگزاری جشنواره و صدور مجوزها از کمکی دریغ نمی‌کند، از همفکری و همکاری در استان‌های مختلف هم استقبال می‌کند تا در کنار شهرداری‌ها اتفاقات خوبی برای تولیدات فرهنگی رقم بخورد. معاونت فرهنگی و اجتماعی شهرداری‌ها می‌توانند مردم را آموزش بدهند و شرایط را برای تولید آثار خوب و استاندارد فراهم کنند.

وی با اشاره به ظرفیت‌های فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی برای انتشار فیلم‌های برگزیده این جشنواره، خاطرنشان کرد: این جشنواره می‌تواند محتوای خوب و مؤثر را تولید کند و کار انتشار و توزیع آن توسط مردم و کاربران فضای مجازی به صورت خودجوش صورت گیرد.

* چند فیلم کافی نیست

ایل بیگی درباره آثار سینمایی ساخته شده درباره جامعه ایمن گفت: متأسفانه آثار تولیدی در این باره کم است. یکی از فیلم‌های خوبی که چند سال پیش شاهد ساخت آن بودیم، فیلم «چهارراه استانبول» بود. این جشنواره می‌تواند پیامی امیدبخش برای فیلمسازان داشته باشد تا جریان تولیدات در این حوزه رونق بگیرد، ضمن اینکه در حد توان و امکان از ایده‌های خوب حمایت می‌کنیم.

وی با بیان اینکه کشور ما فیلمسازان حرفه‌ای بسیاری دارد، افزود: سالانه به تعداد سینماگران خوب کشورمان هم اضافه می‌شود و شاهد رشد کیفی آثار در جشنواره‌ای همچون فیلم فجر هستیم. کار جشنواره‌هایی همچون فیلم کوتاه جامعه ایمن، تشویق فیلمسازان جوان برای تولید آثار و استعدادیابی است، چنین جشنواره‌هایی می‌تواند شرایط تولید و حمایت از فیلمسازان را فراهم کند. در واقع وجود جشنواره‌ای در موضوع خاص موجب می‌شود تا جامعه فیلمسازی درباره آن موضوع فکر کنند.

قائم مقام بنیاد سینمایی فارابی با تأکید بر اینکه نیازمند صندوق حمایتی برای ساخت آثار اثرگذار هستیم، خاطرنشان کرد: گرایش سینمایی ما بیشتر به سمت ساخت آثار اجتماعی است و روابط انسانی در این گونه فیلم‌ها بیشتر مورد توجه است. امروز اشکالی که در سینمای ایران وجود دارد این است که فیلمسازان از موضوعاتی که بوی سفارش می‌دهد، پرهیز می‌کنند در حالی که در بسیاری از کشورهای دنیا، فیلم‌های خوب با همین سفارش‌ها ساخته می‌شوند.

وی در پاسخ به این پرسش که بنیاد سینمایی فارابی از ایده‌های فیلمسازان مطرح برای ساخت آثاری با موضوع جامعه ایمن و مقابله با بحران حمایت می‌کند، گفت: خیلی وقت است که با ایده و فیلمنامه خوبی مواجه نیستیم. ما در بنیاد فارابی از ایده‌های خوب درباره موضوعات ایمنی و امنیت، استقبال می‌کنیم. به نظر می‌رسد که این موضوعات بایستی در اولویت کاری فیلمسازان قرار بگیرد.

وی افزود: برای تولیداتی با این موضوعات، تأمین سرمایه هم بسیار مهم است. ضمن اینکه می‌توان برای ساخت فیلم‌هایی با موضوعات مشترک در بین همه جوامع از ظرفیت‌های بین‌المللی هم برای تولیدات مشترک بهره برد. به نظرم چند سالی است که فیلمسازان به جای اینکه درباره مسائل مردم و جامعه فیلم بسازند، درباره ایده‌های شخصی خودشان فیلم می‌سازند.

* کیفیت آثار مرا شگفت‌زده کرد

نرگس آبیار، رئیس هیئت داوران جشنواره جامعه ایمن نیز با اشاره به کیفیت بالای آثار رسیده در این جشنواره گفت: تعداد زیادی اثر از کشورهای مختلف را بررسی کردیم که بخش عمده آثار مربوط به فیلمسازان ایرانی بود. فیلم‌های خوبی در میان آثار وجود داشت و کیفیت آن‌ها مرا شگفت زده کرد.

وی با بیان اینکه تم اصلی جشنواره ایمنی بود و بخش زیادی از آثار به سلامت روانی، آسیب‌های روانی و اجتماعی اختصاص داشت، اظهار داشت: بخشی از فیلم‌ها به طرح آسیب‌های اجتماعی و مخاطرات بسنده کرده بودند و بخشی هم راهکار می‌دادند اما آنچه مهم بود اینکه کیفیت برخی آثار بسیار خوب بود.

وی افزود: جای چنین جشنواره‌ای با این موضوع خاص در کشورمان خالی بود که امیدوارم برگزاری آن نتایج درخشانی داشته باشد.

کارگردان «شبی که ماه کامل شد» با اشاره به کمبود آثار سینمایی مرتبط با موضوع جامعه ایمن، خاطرنشان کرد: این جشنواره کافیست که به فیلمسازان برای ساخت فیلم‌هایی دراین باره، تلنگر بزند. این فیلم‌ها باید ساخته و از رسانه‌های مختلف پخش شوند، حتی تلویزیون می‌تواند آثار خوب در این حوزه را برای پخش از رسانه ملی خریداری کند.

به باور وی، در کشور بحران خیز ما که ضرورت پیشگیری و ایمنی بیش از پیش احساس می‌شود، وجود چنین جشنواره‌های کاربردی، بسیار با اهمیت است.